Bạn Đỗ Trường Sơn ở Bù Đăng, Bình Phước, gửi đến bài viết nói lên kinh nghiệm chuyển từ thế độc canh cây điều nhiều rủi ro sang kết hợp với trồng tiêu, đảm bảo nâng cao thu nhập. Nhận thấy đây là kinh nghiệm đáng để nhân rộng, chư sê 24h xin trân trọng giới thiệu với cộng đồng.
Cây điều là loại cây đã gắn bó với nông dân từ lâu, từng là cứu cánh giúp bà con mình “xóa đói giảm nghèo”. Do hiện nay cây đã già cỗi, trồng giống thiếu chọn lọc cho năng suất thấp cộng với giá điều thô ngày càng quá rẻ nên bà con đang quay lưng lại, phá bỏ cây điều để trồng những loại cây khác. Theo ước tính, để thay thế một ha điều trồng lại cây khác bà con phải tốn kém khoảng 250 triệu (200 triệu do bị mất thu nhập + 50 triệu để chi phí cho đầu tư trồng mới khoảng 4 năm). Mà liệu đến khi cây trồng mới có thu thì giá có còn được như bây giờ? Rủi ro vì thế rất cao. Với những hộ khá giả thì chưa sao. Còn với bà con nghèo, cả nhà có 4-5 miệng ăn, chỉ trông vào 1-2 ha điều, thì rất khó xoay sở.
Qua bài viết này tôi xin chia sẻ kinh nghiệm trồng tiêu trên trụ điều, kết hợp với trụ gỗ hoặc trụ betong mà tôi đã trồng được 13 năm. Từ năm thứ 7 năng suất tiêu bình quân 10 kg/cây trụ điều, cá biệt có những cây đạt trên 20 kg cao 12m. Có người hỏi, tiêu leo như vậy có ảnh hưởng gì tới cây điều? Thưa rằng, đây là một sự cộng sinh hợp tác vui vẻ. Nhờ anh điều, chị tiêu có được thân hình mạnh khỏe mà dựa nương. Nhờ chị tiêu, anh điều có được phân ngon nước ngọt mà hưởng dùng, cả hai cùng sống vui vẻ hạnh phúc. Hy vọng bà con có thêm một hướng để giải bài toán: trồng cây gì đầu tư ít mà có kinh tế ổn định.
Chọn giống, kinh nghiệm trồng
Nước ta hiện có khá nhiều giống tiêu nhưng theo tôi, giống Vĩnh Linh là thích hợp nhất. Chọn những trụ tiêu khỏe mạnh, không chứa mầm bệnh, lấy tiêu lươn thòng từ trên ngọn xuống để làm hom giống. (tiêu lươn gốc cũng tốt nhưng thường được nhà vườn vệ sinh cắt bỏ hết nên khó kiếm, còn tiêu ác thì giá rất cao 30.000 đ/dây, không phù hợp). Cắt lấy 3 mắt, cắm 2 mắt vào bầu đất 12x22cm, chừa lại 1 mắt. Mỗi bầu cắm 3 dây (kỹ thuật làm đất coi trên chư sê 24h). Che nắng tưới nước khoảng 2 tháng sau bầu tiêu sẽ lên được 4-5 lá, lúc này bà con đã mang trồng được rồi. Thời điểm thích hợp khoảng tháng 4-5 âm lịch, ươm sớm trồng sớm đất còn ấm tốt cho tiêu hơn. Nếu không ươm được thì mua giống chỉ 10.000 đ/bịch/2 dây. Một gốc điều bà con trồng 2 bịch (kỹ thuật làm đất coi trên chư sê 24h nhưng không cần làm kỹ quá). Trồng mặt bầu cao bằng mặt đất, cẩn thận đừng làm bể bịch.
Chăm sóc
Bón 1 muỗng canh (30g) phân NPK, rải quanh gốc 2 tháng/lần, cách gốc 20cm và tăng dần những lần bón sau. Che nắng 2 tháng, nếu gốc nào bị nắng trực tiếp. Dùng bấm la phôn (80.000 đ/cái), cắt bao cám ngang 2cm dài 4cm bấm cho tiêu leo vào trụ điều, thường xuyên thăm vườn để bấm cho tiêu ôm đều trụ. Khi tiêu được 5 tháng độ cao trung bình 1m, chuẩn bị vào mùa khô bà con lưu ý phải tưới. Không để tiêu thiếu nước vì thời điểm này cây còn nhỏ, bộ rễ còn yếu rất dễ chết héo. Khi tiêu được 1 năm, độ cao khoảng 1,5m đến 2m, cắt ngang gốc tiêu cách mặt đất 40 cm, lấy phần ngọn làm giống, phần gốc 1 dây sẽ ra được 2-3 dây nữa. Lúc này bà con nên tỉa vườn điều, ưu tiên chừa lại những thân thẳng để tiêu leo cố định sau này, rồi bấm cho tiêu leo như trên đã nói. Lưu ý không để dây tiêu đan chéo nhau vì sẽ khó khăn lúc mình gỡ sau này. Sau 2 năm từ ngày trồng, trụ tiêu đã lên được 2,5-3m, nếu bà con có điều kiện sẻ trụ thì tốt. Còn không cứ để yên năm sau là có thu bói rồi.
Lưu ý, vào năm thứ hai tiêu có bị bệnh chết một số một gốc, có thể chết 1,2,3 dây có khi chết hết trụ, Ngày trước tôi trồng cũng thế, tỉ lệ chết khoảng 15%, nhưng còn dây nào thì dây đó sống rất khỏe. Những trụ nào còn thưa bà con siêng bấm lươn gốc sẽ lên từ từ kín trụ. Phải dặm đi dặm lại vài năm mới đều được. Tiêu không đôn thường bị trống gốc, người ta nói vui là mặc quần đùi. Nhưng không sao, mặc quần đùi thì càng thoáng mát ít bị nấm bệnh. Cây điều cao mà tiếc gì mấy mươi phân.
Kết hợp trồng trụ gỗ hoặc trụ betong
Khi tiêu được 2 năm, cao khoảng 2,5-3m, bà con chôn trụ chết (gỗ hoặc betong) cách gốc tiêu 2m. Đào một đường rãnh, ngang 10cm sâu 20cm cách gốc tiêu 50cm ra tới chân trụ. Cẩn thận gỡ dây tiêu xuống cắt bỏ lá, bỏ nhánh ác ở phần được chôn, và chôn dây tiêu xuống. Lấp đất, nén nhẹ, vun cao hơn mặt đất. Bấm đầu dây tiêu cho ôm vào trụ, chừa lại 3 nhánh ác, rồi cắt bỏ ngọn. Ưu tiên bón nhiều phân chuồng hoai mục gần trụ chết để chỗ đó tiêu mau ra rễ. Phương pháp này cũng giống như đôn tiêu, người ta khoanh tròn, còn mình kéo thẳng ra. Chú ý không để dập dây, không để lá, rác lẫn lộn vào đất khi lấp rãnh tiêu.
Cách làm này có ưu điểm là tiêu lên rất nhanh, 1 năm đã lên phủ nọc 3,5m. Từ 1 gốc điều có thể kéo ra được 4 trụ, còn phần gốc tiêu lại mọc lên tiếp. Sau một năm, cần cắt ngang dây tiêu gần gốc điều, không để tiêu liên thông với nhau. Thao tác này rất quan trọng, vì nếu tiêu bị bệnh sẽ dễ bị chết chùm.
Từ ngày trồng đến nay đã 13 năm tôi không hề làm bồn, tưới nước chỉ xịt trên mặt. Mỗi năm phun dung dịch boocđo 2 lần, bón 1 chén vôi bột, 1 thìa thuốc trị tuyến trùng. Đắp đất hàng năm như mu rùa, cuốc rãnh bón phân. Liều lượng phân, ép nước, thì anh Minh Vịnh, anh tieuphong đã chia sẻ rồi.
Để chủ động nguồn phân chuồng, tôi đã nuôi heo được 7 năm, trung bình 20-30 con/lứa (tính ra chỉ lời được tí phân). Tôi làm 1 hầm biogas 10 khối, 1 bể chứa nước thải 3 khối. Khi nước đầy bể dùng môtơ bơm ra tưới cà phê, còn xác làm khô để dành bón cho tiêu vào đầu mùa mưa, hiệu quả thì trên cả tuyệt vời.
Tôi thấy cách làm này rất hiệu quả, đầu tư thấp, năng suất điều giảm không đáng kể, năng xuất tiêu khá cao khoảng 2 tấn/ha (không kết hợp). Nhưng bà con phải siêng năng chịu khó, làm với một lòng quyết tâm cao.
Trong lúc làm có gì mới, hay, xin chia sẻ để chúng ta cùng làm tốt hơn. Có gì chưa rõ, có thể trao đổi qua đt và email. Nếu bà con muốn tham quan, tôi rất vui được đón tiếp và chia sẻ kinh nghiệm. Kính chúc bà con thành công !
Đỗ Trường Sơn- thôn Sơn Lập, xã Thọ Sơn, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước
Đt: 0905.603559
Chuse24h