Anh Trịnh Văn Ba ở thị trấn Ea K’Nốp, Ea Kar, Đăk Lăk chia sẻ với cộng đồng kinh nghiệm phòng tránh một trong các nguyên nhân gây bệnh tiêu điên phổ biến hiện nay mà anh đã làm khi cắt giống. Bài viết đúc kết thực tiển của một nông gia giàu kinh nghiệm.
Mấy năm trở lại đây, cùng với việc phát triển ồ ạt diện tích hồ tiêu là việc chọn giống không sạch, xử lí giống không đúng cách nên bệnh tiêu điên phát sinh rất nhiều, chủ yếu ở những trụ được cắt làm giống và ở tiêu con trồng mới. Nhiều vườn tiêu có bao nhiêu trụ đều bị hết bấy nhiêu, tổng thiệt hại không thể kể xiết. Qua thực tiển trồng tiêu nhiều năm, đúc rút được một số kinh nghiệm, tôi xin chia sẻ với cộng đồng và các bạn kinh nghiệm phòng tránh bệnh tiêu điên. Trong bài viết tôi cố gắng trình bày nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ để bà con dễ tiếp thu và vận dụng nhất là ở cách làm. Bài viết có 2 phần:
1.Xử lí trụ tiêu sẽ cắt lấy giống
Gồm có 4 công đoạn
– Công đoạn thứ nhất : Trước khi cắt lấy giống 4 tuần, ngưng bón tất cả các loại phân bón gốc và đặc biệt, tuyệt đối không được sử dụng phân bón lá. Mục đích làm cho cây sinh trưởng chậm lại, khỏe, cứng cây ; giảm sốc sinh lí cho cả hom giống lẫn cây tiêu gốc để lại.
– Công đoạn thứ hai : Trước khi cắt lấy giống khoảng 1 – 2 ngày, sử dụng thuốc trừ sâu trừ nấm bệnh (ưu tiên dùng các loại thuốc trừ được nhiều loại sâu bọ, nấm bệnh) xịt thật kỹ dưới mặt đất và thân, lá, trụ… để tiêu diệt hết mầm mống sâu bệnh.
– Công đoạn thứ ba : Lấy hom giống. Dùng dao nhỏ, thật bén, lau sạch bằng nước khử trùng, cắt theo đường xéo khoảng 20 – 25 độ. Phần hom thân ở chỗ cắt sẽ là nơi sinh ra bộ rễ khỏe nhất, nếu dùng kéo cắt ngang hom giống sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều. Mỗi hom giống có độ dài khoảng 30cm tối thiểu phải có 3 mắt. Bỏ những thân dây nhỏ yếu và những đoạn đang non, còn lại lấy tất. Bó lại từng bó nhỏ đưa vào góc nhà tắm (hoặc nơi có môi trường tương tự như độ ẩm cao, nhiệt độ thấp, ánh sáng yếu, không có gió…). Trước khi xếp vào góc nhà tắm, nhúng vào các dung dịch kích thích ra rễ. Xếp gọn theo chiều dựng đứng, để vài ngày đem ra trồng hoặc cho vào bầu ươm. Đừng để lâu quá hom tiêu sẽ phát rễ non, khi vào bầu hoặc trồng sẽ không tránh khỏi dập gãy rễ non rất nguy hại. Lúc này hom giống cần thời gian vài ngày ngủ để phân hóa mầm và rễ.
– Công đoạn thứ tư : Cực kì quan trọng, đó là ứng xử với trụ tiêu giống còn lại. Khi cắt lấy hom giống, nên để lại phần thân từ mặt đất lên khoảng 60cm, đây là tương lai của trụ tiêu về sau. Khoảng 3 tuần sau khi cắt hom giống, không làm gì cả, ngoại trừ việc duy trì giữ ẩm cho tới khi cây phát đọt non mới chăm sóc bón phân bình thường. Tuyệt đối không bón phân gốc, xịt phân lá ngay sau khi mới cắt hom giống. Cây tiêu đang sinh trưởng bình thường, việc bị cắt hom giống làm mọi sự trao đổi chất đảo lộn, sinh lí rối loạn. Lúc này cây tiêu cần có thời gian để tự điều chỉnh lấy lại sự cân bằng. Lấy hom xong , việc bón phân gốc và xịt phân bón lá ngay sẽ làm tiêu điên là cái chắc. Trong phân bón lá bao giờ cũng có các chất kích thích tăng trưởng, cây đang rối loạn mà kích thích tăng trưởng thì tiêu không điên mới là lạ.
2.Xử lí đất trồng
Thưa các bạn ! Phải thẳng thắn mà nói rằng, hiện nay và từ trước đến nay vẫn rất nhiều người mắc sai lầm trong việc xử lí đất trồng tiêu. Hầu như chỉ mới chú ý xử lí phần vỏ (cái hố) mà quên phần ruột (đất đưa vào hố). Những năm đầu mới trồng tiêu tôi cũng vậy mà còn tệ hơn thế nữa, cho tới khi tiêu bị bệnh chết nhanh chết chậm phải trồng dặm lại tôi mới biết mình đã sai ở chỗ nào và đã tìm ra cách xứ lí hiệu quả mà không cần đến thuốc hóa học.
Cách toi làm như sau : sau mùa mưa, lợi dụng đất đang ẩm, tôi đào hố để phơi hố suốt trong mấy tháng mùa khô. Số đất mặt dự tính để đưa xuống hố tôi cuốc lật, đảo vài lần cho thật khô nỏ. Khi mưa xuống, tôi trộn các loại phân tro, vôi trên miệng hố, đảo cho đều rồi lấp bằng miệng hố, vun đất xung quanh miệng hố tạo thành bồn (mục đích để khi tưới nước không bị tràn ra ngoài và mưa nhiều không cho nước tràn vào trong hố gây úng). Sau đó tưới đủ nước, để 1 – 2 ngày sau độ ẩm trong hố đã hợp lí mang giống tiêu ra trồng. Hom tiêu giống, tiêu con rất yếu chịu úng nước ta nên lưu ý.
Thưa các bạn ! Cách xử lí đất hàng ngàn đời của ông cha ta trước khi gieo trồng đến bây giờ vẫn không lạc hậu đó là “thứ nhất cày ải, thứ nhì rải phân”, hoặc “thêm hòn đất nỏ, thêm giỏ lúa”. Đất được cày phơi dưới nắng nhiều tháng, được đảo vài lần đât sẽ được giải độc hoàn toàn. Sâu bọ, nấm bệnh không thể sống phát triển, thậm chí dưới tác động của tia tử ngoại nang trứng của sâu bọ, bào tử nấm bệnh cũng sẽ bị tiêu diệt.
Cách xử lí đất tôi làm ở mức nhỏ lẻ, trồng dặm, hoặc trồng xen, nên phải dùng “cơ bắp”. Còn những ai trồng mới, địa hình thuận lợi thì sử dụng cơ giới. Việc xử lí đất hết mầm sâu bệnh và giải độc cho đất góp phần không nhỏ trong việc phòng ngừa bệnh tiêu điên. Cách xử lí đất như thế này thực sự là rất hiệu quả như tôi mong đợi.
Thưa cộng đồng, thưa các bạn !
Mùa trồng tiêu bắt đầu sôi động, bạn đã có giống tiêu khỏe mạnh, đất sạch, bạn sẽ tự tin, an tâm và bạn sẽ thành công.
Chúc cộng đồng thêm một mùa tiêu như ý !
Trịnh Văn Ba, khối 11, TT Ea K’Nốp
