Liên quan đến vấn đề trên, cuối năm 2023, đoàn khảo sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh đã tổ chức khảo sát trực tiếp tại 2 xã Kon Pne (huyện Kbang), Kông Htok (huyện Chư Sê) và ghi nhận nhiều nội dung đáng quan tâm.
Nghèo lại hoàn nghèo
Kon Pne là một trong những xã khó khăn và xa xôi nhất tỉnh. Do vậy, tập quán sản xuất, sinh hoạt, tiêu dùng của đồng bào DTTS nơi đây còn lạc hậu, chưa thực sự thoát khỏi tự cung, tự cấp. Nhận thức của người nghèo còn hạn chế, một số hộ còn trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước; tư duy và các kỹ năng phát triển kinh tế hộ rất yếu, đặc biệt là đối với người trong độ tuổi lao động. Chủ tịch UBND xã Dương Quốc Điệp cho biết: Năm 2022, xã có 427 hộ DTTS, trong đó có 203 hộ nghèo, chiếm 47,54%.
Theo ông Điệp, từ năm 2019 đến 2022, Đảng ủy, UBND xã đã phân công cán bộ, công chức phối hợp cùng các cơ quan, đơn vị tổ chức khảo sát, gặp gỡ, nắm tình hình của từng hộ nghèo, qua đó xây dựng kế hoạch phù hợp nhằm hướng dẫn, giúp đỡ.
Nội dung hỗ trợ tập trung vào việc giúp kinh phí để các hộ này mua giống cây trồng, vật nuôi, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, sửa chữa nhà ở…; hướng dẫn cách tổ chức sản xuất, chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, biết áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
Bên cạnh đó, Ủy ban MTTQ Việt Nam và các đoàn thể xã thường xuyên tuyên truyền, vận động, hướng dẫn các hộ mạnh dạn vay vốn ngân hàng để đầu tư sản xuất; sử dụng có hiệu quả nguồn vốn, giống cây trồng được cấp từ các chương trình.
 |
Đoàn công tác của Ban Dân tộc HĐND tỉnh khảo sát tình hình đời sống của người DTTS thoát nghèo tại xã Kon Pne, huyện Kbang. Ảnh: Đ.Y |
Chủ tịch UBND xã Kon Pne thông tin: Theo chuẩn nghèo giai đoạn 2016-2021, xã có 59 hộ DTTS thoát nghèo nhưng lại có 26 hộ tái nghèo. Còn theo chuẩn nghèo giai đoạn 2022-2025, xã có 17 hộ thoát nghèo song số tái nghèo lại lên đến 71 hộ.
Nguyên nhân chủ yếu là do sau khi áp dụng điều tra, rà soát hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều, đời sống của người DTTS còn thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản về việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt và vệ sinh. Thêm vào đó, đa số hộ nghèo nắm bắt tiến bộ khoa học kỹ thuật chậm; một số hộ thiếu lao động, thiếu đất sản xuất, không biết cách làm ăn, không có tay nghề, ốm đau…
Có nhiều điều kiện thuận lợi hơn và đã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2020, xã Kông Htok (huyện Chư Sê) đã cho thấy những nỗ lực trong công tác giảm nghèo bền vững. Chủ tịch UBND xã Dương Duy Hùng cho hay: Năm 2022, xã có 315 hộ nghèo DTTS, chiếm 27,13% số hộ nghèo của xã.
Theo chuẩn nghèo giai đoạn 2016-2020, từ năm 2019 đến 2021, xã có 62 hộ DTTS thoát nghèo và 3 hộ tái nghèo. Còn theo chuẩn nghèo giai đoạn 2021-2025, trong 2 năm (2021-2022), xã có 9 hộ DTTS thoát nghèo và không có hộ tái nghèo.
Chủ tịch UBND xã Kông Htok khẳng định: Có được kết quả này là nhờ xã đã triển khai tốt các dự án, chính sách giảm nghèo thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia cũng như chính sách về đào tạo nghề.
Mặt khác, xã tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát nhằm giúp hộ nghèo DTTS tiếp cận các chính sách hiện có, đặc biệt là chính sách hỗ trợ về giáo dục, y tế, trợ cấp đời sống và nhà ở; thường xuyên chỉ đạo các đoàn thể nhận vốn ủy thác cấp xã, tổ tiết kiệm và vay vốn nắm bắt thông tin, rà soát và lồng ghép giữa nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, vốn vay từ Ngân hàng Chính sách Xã hội triển khai hỗ trợ người dân có nhu cầu.
Cùng với đó, xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của hộ nghèo, thay đổi nếp nghĩ, cách làm để tự lực vươn lên.
Cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị
Sau đợt khảo sát trực tiếp nói trên và giám sát qua báo cáo đối với một số sở, ngành liên quan và các địa phương trên địa bàn tỉnh, ngày 26-1-2024, Ban Dân tộc HĐND tỉnh đã có Báo cáo số 106/BC-BDT về “Tình hình đời sống của người DTTS thoát nghèo trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019-2022”. Theo báo cáo, tính đến ngày 14-11-2023, toàn tỉnh có 31.502 hộ nghèo, chiếm 8,11%; trong đó có 28.173 hộ nghèo DTTS, chiếm 17,05% số hộ DTTS và chiếm 89,43% số hộ nghèo toàn tỉnh.
Nhờ sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị-xã hội và nỗ lực vươn lên của hộ nghèo, từ năm 2019 đến năm 2022, toàn tỉnh có 27.605 hộ DTTS thoát nghèo. Đa số các hộ này đã nâng cao thu nhập, được tiếp cận tương đối đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản. Tuy nhiên, số hộ DTTS tái nghèo vẫn chiếm phần lớn trong tổng số hộ tái nghèo. Cụ thể, từ năm 2019 đến 2022, toàn tỉnh có 461 hộ DTTS tái nghèo (chiếm 85,5%).
 |
Đường vào xã Kon Pne (huyện Kbang) được Nhà nước quan tâm đầu tư, qua đó hỗ trợ đời sống người dân, góp phần giảm nghèo bền vững. Ảnh: Minh Nguyễn |
Nhằm hướng tới giảm nghèo bền vững, nhất là trong vùng DTTS, bà Đinh Thị Giang-Ủy viên Thường trực HĐND tỉnh, Trưởng ban Dân tộc HĐND tỉnh-thông tin: Ban đã kiến nghị Trung ương sửa đổi, bổ sung phương pháp rà soát, phân loại hộ nghèo, hộ cận nghèo; xây dựng các chính sách ưu đãi dành riêng cho đối tượng là hộ mới thoát nghèo, nhất là trong vùng đồng bào DTTS nhằm tránh tái nghèo.
Ban cũng tham mưu, kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn thường xuyên rà soát, tổng kết, đánh giá các mô hình giảm nghèo bền vững để kịp thời phát hiện, tuyên truyền, phổ biến, nhân rộng cách làm hay, mô hình hiệu quả, phát huy các sáng kiến giảm nghèo dựa vào cộng đồng; kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân tiêu biểu, có thành tích xuất sắc trong thực hiện công tác giảm nghèo.
Ngoài ra, cần đẩy mạnh thực hiện Dự án truyền thông và giảm nghèo về thông tin thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tạo điều kiện cho hộ nghèo tiếp cận thông tin và sử dụng dịch vụ viễn thông; chỉ đạo UBND các cấp, sở, ban, ngành liên quan triển khai có hiệu quả các chính sách thu hút, khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã liên kết trong sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm, phát triển đa dạng những mô hình sản xuất có sự tham gia của các hộ mới thoát nghèo người DTTS; ưu tiên thực hiện các hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất, giáo dục nghề nghiệp cho hộ mới thoát nghèo người DTTS…
“Riêng xã Kon Pne đang gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là về đường giao thông, nhà ở, thông tin và truyền thông. Đề nghị UBND tỉnh quan tâm nâng chỉ tiêu phân bổ, hỗ trợ làm nhà ở để đảm bảo tiêu chí về nhà ở; hỗ trợ kinh phí đầu tư công trình thủy lợi Đak Hkai-Đak Kpô và công trình thủy lợi Đak Kbo; đầu tư hạ tầng kỹ thuật truyền dẫn phát sóng, phát thanh-truyền hình để từ đó giúp người dân thoát nghèo bền vững”-Trưởng ban Dân tộc HĐND tỉnh đề xuất.
Liên quan đến những đề xuất, kiến nghị trên, ngày 7-2-2024, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch đã ký Công văn số 335/UBND-KGVX về việc tăng cường hỗ trợ người DTTS thoát nghèo. Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu Sở Lao động-Thương binh và Xã hội, Sở Thông tin và Truyền thông, Ban Dân tộc tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp hỗ trợ đồng bào DTTS thoát nghèo bền vững.
Một số giải pháp căn cơ được đưa ra gồm cải thiện và ổn định sinh kế; quan tâm đầu tư, từng bước hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu, đặc biệt là hệ thống giao thông kết nối cho vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; tăng cường thực hiện các chính sách hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
Mặt khác, UBND tỉnh cũng yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến về giảm nghèo đa chiều, nâng cao nhận thức, khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường của người dân và cộng đồng nhằm vươn lên thoát nghèo. Phân công cụ thể nhiệm vụ cho từng tổ chức, cá nhân phụ trách công tác giảm nghèo đến thôn, làng; lấy mức độ hoàn thành chỉ tiêu giảm nghèo hàng năm để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu chính quyền, cơ quan, đơn vị. Bên cạnh đó, hướng dẫn các xã, phường, thị trấn xây dựng mô hình hợp tác xã, tổ hợp tác, tổ tự quản, hộ gia đình thoát nghèo, sản xuất giỏi, làm kinh tế giỏi tiêu biểu.
Ủy ban nhân dân tỉnh đề nghị các địa phương thực hiện phương pháp quản lý hồ sơ hộ thoát nghèo hợp lý, khoa học làm cơ sở đề xuất giải pháp hỗ trợ phù hợp theo từng nhóm, từng khu vực.
Riêng xã Kon Pne, UBND tỉnh giao UBND huyện Kbang tham mưu, có kế hoạch triển khai thực hiện các kiến nghị của HĐND tỉnh sau giám sát; trường hợp vượt quá khả năng thì phối hợp cùng các sở, ngành liên quan tổng hợp báo cáo đề xuất UBND tỉnh xem xét theo thẩm quyền.
